Amsterdamse staande klok met speelwerk, Gerrit Marcus, ca. 1745

Het uurwerk

Het uurwerk van deze Amsterdamse staande klok is voorzien van een complete kalender, heeft een ankergang en een autonomie van acht dagen. De platines zijn met elkaar verbonden door vijf pilaren. Het slagwerk slaat voluit op de grote bel op elk heel uur en geeft het halve uur aan op de kleine bel.

De klok is uitgerust met een speelwerk dat twaalf melodieën bevat, waarbij op elk heel en half uur 28 hamers op 14 bellen spelen.

De wijzerplaat

De wijzerplaat het Amsterdams staand horloge heeft een verguld centrum en een verzilverde, gegraveerde ring die de uren in Romeinse en de minuten in Arabische cijfers weergeeft. De cijferring wordt geflankeerd door verguld bronzen ajour hoekstukken. Onder de XII bevindt zich een secondering, terwijl boven de VI de datumaanduiding is geplaatst. In het centrale gedeelte van de toog is een maanstandaanduiding te vinden binnen een geschilderd vlak met een afbeelding van musicerende putti. Boven deze afbeelding worden in een halve boog de twaalf melodieën vermeld. Met behulp van een wijzer kan handmatig de keuze voor een tweetal melodieën worden bepaald. De klok is gesigneerd op de cijferring: Gerrit Marcus Amsterdam.

Gerrit Marcus, geboren in Amsterdam in 1710 en overleden na 1767, was actief als horlogemaker in de Oude Spiegelstraat in 1730 en wordt vermeld in het register van belangrijke klokkenmakers uit 1767.

De kast

De gehele voorkant van de kast is bedekt met wortelnotenfineer, terwijl de zijkanten zijn afgewerkt met stamnoten- en wortelnotenfineer. De voet heeft overhoeks geplaatste knieën op gewelfde pootjes. Het middengedeelte heeft een deur en is voorzien van een rijkelijk versierd cartouchevormig slingervenster.

De deur die toegang geeft tot de wijzerplaat wordt geflankeerd door twee ronde pilasters met bronzen kapitelen. Naast het uurwerk en op de kap is de kast versierd met zaagwerk. De kap heeft een gesneden kuif en wordt bekroond door drie vergulde houten beelden: Atlas geflankeerd door een gevleugelde klaroenblazer en Mercurius.

 Specificaties

Literatuur: Enrico Morpurgo, Nederlandse klokken- en horlogemakers vanaf 1300, 1970, p. 83

Speelwerk: Het speelwerk speelt de navolgende melodieën:

1.     Duytsche Mars

2.     Foelie de Spanje

3.     Mars v. Marlbourg

4.     Pirelala

5.     D’Vriesse Boer

6.     Nieuwe Cottiljon

7.     Studentemars

8.     Mars van Dessou

9.     Boeree

10.  Kees Myn Vryer

11.  Gekroonde wynvat

12.  Contredans

Afmetingen: hoogte 282 cm; breedte 68 cm; diepte 35 cm;

Materiaal: eikenhouten kast met wortelnoten- en stamnotenfineer

Beschikbaarheid

Dit zeldzame object is een van de unieke stukken in de collectie van Broess Antiques. Neem contact met ons op voor meer informatie.